Bệnh Parkinson là một trong những bệnh thoái hóa thần kinh tiến triển . Bệnh này xảy ra khi các tế bào thần kinh trong não chết dần hoặc bị tổn thương, đặc biệt là những tế bào sản xuất dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong việc điều khiển các cử động của cơ thể.Triệu chứng thường gặp với biểu hiện đa dạng các triệu chứng vận động và ngoài vận động. Các triệu chứng vận động kinh điển bao gồm run, chậm vận động, đơ cứng, rối loạn dáng đi, và mất ổn định tư thế. Các triệu chứng ngoài vận động liên quan đến gần như toàn bộ các cơ quan trong cơ thể như lo âu, trầm cảm, suy giảm nhận thức, rối loạn giấc ngủ và rối loạn thần kinh tự chủ. Hiện tại chưa có phương pháp chữa lành bệnh Parkinson, các điều trị hiện nay giúp người bệnh giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
1. Nguyên nhân gây bệnh Parkinson
Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa rõ ràng, nhưng có một số yếu tố có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh:
1.1. Yếu tố di truyền: Có thể có yếu tố di truyền trong một số trường hợp, đặc biệt là ở những người có tiền sử gia đình mắc bệnh Parkinson.
1.2. Yếu tố môi trường: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng tiếp xúc với các chất độc hại, chẳng hạn như thuốc trừ sâu,xăng dầu có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson.
1.3. Tuổi tác: Bệnh Parkinson thường xảy ra ở những người trên 60 tuổi, và tần suất mắc bệnh tăng theo tuổi tác.
2. Triệu chứng của bệnh Parkinson
Các triệu chứng của bệnh Parkinson thường phát triển từ từ và có thể bao gồm:
2.1. Run (run tay hoặc chân): Một trong những triệu chứng đặc trưng nhất của bệnh Parkinson là run, thường bắt đầu ở tay và có thể lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
2.2. Cứng cơ: Người bệnh có thể cảm thấy cứng ở các khớp, làm giảm khả năng di chuyển linh hoạt.
2.3. Chậm vận động: Các chuyển động trở nên chậm chạp, việc thực hiện các hoạt động đơn giản trở nên khó khăn hơn.
2.4. Mất thăng bằng: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc duy trì thăng bằng và dễ bị ngã.
2.5. Khó nói và khó nuốt: Bệnh Parkinson có thể ảnh hưởng đến các cơ quan liên quan đến việc nói và nuốt thức ăn.
2.6. Thay đổi trong nét mặt và giọng nói: Người bệnh có thể có nét mặt "không biểu cảm" và giọng nói trở nên nhỏ hoặc không rõ ràng.
3. Chẩn đoán bệnh Parkinson
Chẩn đoán bệnh Parkinson chủ yếu dựa trên các triệu chứng lâm sàng, lịch sử y tế của bệnh nhân, và các xét nghiệm thần kinh để loại trừ các bệnh lý khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự. Hiện tại chưa có xét nghiệm đơn lẻ nào có thể chẩn đoán bệnh Parkinson.
4. Điều trị bệnh Parkinson
Hiện nay, bệnh Parkinson chưa có thuốc chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát các triệu chứng hiệu quả thông qua các phương pháp điều trị sau:
4.1. Thuốc điều trị:
4.1.1. Levodopa: Là thuốc chủ yếu được sử dụng để bổ sung dopamine cho não, giúp giảm các triệu chứng vận động.
4.1.2. Agonists dopamine: Là các thuốc giúp kích thích các thụ thể dopamine trong não.
4.1.3. Thuốc ức chế COMT và MAO-B: Giúp ngăn chặn sự phân hủy dopamine trong não.
4.2. Điều trị vật lý trị liệu và phục hồi chức năng: Các bài tập vật lý trị liệu có thể giúp người bệnh cải thiện sự linh hoạt và duy trì khả năng vận động.
4.3. Phẫu thuật (Deep Brain Stimulation - DBS): Trong một số trường hợp nặng, phẫu thuật có thể được xem xét, trong đó một điện cực được cấy vào não để điều chỉnh các tín hiệu thần kinh, giúp giảm các triệu chứng.
4.4. Hỗ trợ tâm lý: Các biện pháp hỗ trợ tinh thần, bao gồm trị liệu tâm lý và nhóm hỗ trợ, rất quan trọng trong việc giúp người bệnh đối phó với cảm giác lo âu, trầm cảm thường gặp.
5. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống
5.1. Cảm giác trầm cảm và lo âu: Đây là vấn đề phổ biến đối với người bệnh Parkinson, do đó, hỗ trợ tâm lý là rất quan trọng.
5.2. Khó khăn trong giao tiếp: Các vấn đề về giọng nói và thể hiện cảm xúc trên khuôn mặt có thể làm giảm khả năng giao tiếp của người bệnh.
6. Lối sống và chế độ dinh dưỡng
6.1. Chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn giàu chất xơ và vitamin có thể giúp người bệnh duy trì sức khỏe.
6.2. Tập thể dục: Tập thể dục đều đặn có thể cải thiện sự linh hoạt, tăng cường sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ ngã.
6.3. Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ là rất quan trọng vì bệnh Parkinson có thể làm gián đoạn giấc ngủ của người bệnh.
7. Tóm lại: Bệnh Parkinson là một bệnh thần kinh tiến triển không có thuốc chữa khỏi, nhưng các biện pháp điều trị hiện nay có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc nhận diện sớm, điều trị kịp thời và hỗ trợ tinh thần cho người bệnh là rất quan trọng.
BS.CKI. Vũ Văn Thoại - Khoa Nội thần kinh
Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức
