Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là vi khuẩn gram dương, hình cầu, thường trú tại vùng hầu họng và có thể chuyển từ trạng thái lành sang gây bệnh xâm lấn. Đây là tác nhân hàng đầu gây ra các bệnh lý nguy hiểm như:
- Viêm tai giữa, viêm xoang
- Viêm phổi
- Viêm màng não
- Nhiễm trùng huyết, viêm nội tâm mạc, viêm khớp...
Ai có nguy cơ cao?
- Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, người già trên 65 tuổi
- Người mắc bệnh mạn tính (đái tháo đường, COPD, suy tim)
- Người suy giảm miễn dịch (HIV, ghép tạng, ung thư đang điều trị)
- Người hút thuốc lá hoặc nghiện rượu
Dịch tễ học
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hòa Kỳ (CDC), mỗi năm có hàng triệu ca viêm phổi do phế cầu, và khoảng 150.000 ca nhập viện tại Mỹ. Trong đó tỷ lệ tử vong ở người ≥ 65 tuổi có thể lên tới 10-20%. Tỷ lệ mang phế cầu khuẩn ở trẻ em dao động từ 20-50% (CDC,2022).
PHÒNG BỆNH PHẾ CẦU BẰNG CÁCH NÀO?
1. Tiêm phòng vắc-xin phế cầu
Hiện nau có hai loại vắc-xin phế cầu phổ biến:
Vắc-xin liên hợp (PCV13, PCV15, PCV20):
- Kích thích miễn dịch mạnh hơn ở trẻ nhỏ và người suy giảm miễn dịch
- Sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng cho trẻ em
- PCV15 và PCV20 đã được cấp phép tại một số quốc gia cho người lớn
Vắc-xin polysaccharide (PPSV23):
- Bao phủ rộng hơn (23 serotype), nhưng miễn dịch không bền
- Khuyến cáo tiêm cho người từ 65 tuổi trở lên hoặc người có bệnh lý nền
Ngay cả người không thuộc nhóm có nguy cơ cao vẫn có thể tiêm ngừa nếu có nhu cầu phòng ngừa nhiễm bệnh.
Lịch tiêm phòng: tùy theo lứa tuổi và tình trạng sức khỏe. Gặp bác sĩ để được tư vấn chính xác.
2. Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường
- Rửa tay thường xuyên
- Hạn chế tiếp xúc gần với người có dấu hiệu viêm đường hô hấp
3. Đi khám sớm khi có triệu chứng
- Sốt cao, ho, đau ngực, khó thở
- Đau đầu dữ dội, cứng gáy (nghi ngờ viêm màng não)
TẠI SAO CẦN CHÍCH NGỪA PHẾ CẦU?
Các nghiên cứu đã chứng minh tiêm phòng làm giảm đáng kể:
- Tỷ lệ mắc bệnh phế cầu xâm lấn (IPD-invasive pneumococcal disease)
- Tỷ lệ nhập viện do viêm phổi
- Tỷ lệ kháng kháng sinh nhờ giảm sử dụng kháng sinh điều trị bệnh phế cầu.
Ví dụ:
Một phân tích của The Lancet Infectious Diseases (2022) cho thấy tiêm PCV13 làm giảm 70% nguy cơ IPD ở người từ 65 tuổi trở lên.
WHO và CDC đều khuyến cáo mạnh mẽ việc tiêm chủng phế cầu như một biện pháp y tế dự phòng hiệu quả
KẾT LUẬN
Phế cầu khuẩn là một mối đe dọa nghiêm trọng, đặc biệt ở nhóm có yếu tố nguy cơ. Việc tiêm phòng đúng đối tượng, đúng thời điểm là chiến lược dự phòng hiệu quả và kinh tế nhất hiện nay.
HÃY CHỦ ĐỘNG TIÊM NGỪA – BẢO VỆ BẠN VÀ GIA ĐÌNH KHỎI PHẾ CẦU!
Hãy liên hệ bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức để được tư vấn lịch tiêm phù hợp.
Tài liệu tham khảo:
1. Bogaert D, De Groot R, Hermans PW. Streptococcus pneumoniae colonisation: the key to pneumococcal disease. Lancet Infect Dis. Mar 2004;4(3):144-54. doi:10.1016/s1473-3099(04)00938-7
2. WHO. Pneumococcal vaccines: WHO position paper 2022;
3. CDC ACIP. MMWR. 2022;71(4):109–117.
4. al VHAe. Effect of pneumococcal conjugate vaccination on disease and antimicrobial resistance. The Lancet Infectious Diseases. 2022;
BS.CKI Tôn Thị Thanh - Khoa Hồi Sức Tích Cực - Chống Độc
Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức
