Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ, do virus đường ruột gây ra, chủ yếu là Coxsackievirus và Enterovirus 71 (EV71). Bệnh xảy ra quanh năm, thường tăng cao trong khoảng tháng 2 đến tháng 4 và tháng 9 đến tháng 12 hàng năm. Mọi lứa tuổi đều có thể mắc và nhóm trẻ dưới 5 tuổi là thường gặp nhất.
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh tay chân miệng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như viêm não – màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp, thậm chí tử vong.
Bệnh lây lan như thế nào?
Virus gây tay chân miệng lây truyền qua dịch tiết từ mũi, miệng, phân hoặc các giọt bắn trong không khí. Tại các nhà trẻ, nhóm trẻ, bệnh rất dễ lan nhanh qua đồ chơi, vật dụng, hoặc những thứ trẻ hay cho vào miệng.
Dấu hiệu nhận biết tay chân miệng
Trẻ mắc tay chân miệng thường có các biểu hiện đặc trưng sau:
- Sốt, có thể nhẹ hoặc cao.
- Phát ban dạng hồng ban nổi gồ hoặc mụn nước dịch trong, thường xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối, khuỷu tay, mông và vùng sinh dục.
- Loét miệng, mụn nước trong niêm mạc miệng gây đau, khiến trẻ chảy nước bọt nhiều, quấy khóc, bỏ ăn, bỏ bú.
Thông thường, nếu bệnh không có biến chứng, sau khoảng 7 ngày, trẻ sẽ giảm sốt, ăn uống tốt hơn, các vết loét và mụn nước tự xẹp, khô và mờ dần.
Hình1: Hồng ban, bóng nước tay chân miệng ở lòng bàn tay
Hình 2: Loét họng trên nền hồng ban trong bệnh tay chân miệng
Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?
Trẻ có biểu hiện nghi ngờ tay chân miệng cần được đưa tới cơ sở y tế để thăm khám và chẩn đoán mức độ bệnh và có cách điều trị phù hợp.
Cha mẹ cần đặc biệt lưu ý những dấu hiệu nặng sau:
- Sốt cao ≥ 39°C, sốt kéo dài trên 48 giờ, khó hạ hoặc không đáp ứng thuốc hạ sốt.
- Nôn ói, lừ đừ, giật mình, ngủ gà, run tay chân, đi không vững, yếu chi hoặc rối loạn tri giác.
Khi thấy các biểu hiện này, cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ đánh giá và xử trí kịp thời.
Lưu ý khi chăm sóc trẻ tay chân miệng tại nhà
Cha mẹ cần:
- Đảm bảo dinh dưỡng, cho trẻ uống đủ nước
- Giữ vệ sinh sạch sẽ
- Tuân thủ hướng dẫn và toa thuốc của bác sĩ
Một trong nhưng triệu chứng khiến trẻ khó chịu nhất là loét miệng gây đau, làm trẻ biếng ăn, quấy khóc... có thể cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu. Việc bôi thuốc vào vết loét miệng cần có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.
Nếu trẻ sốt, nên mặc đồ thoáng mát, cho uống đủ nước và dùng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn.
Các mụn nước và hồng ban ngoài da thường tự lành, không nên tự ý bôi thuốc, đắp lá hoặc chọc mụn nước, vì có thể gây nhiễm trùng.
Làm sao để phòng ngừa bệnh tay chân miệng?
Để phòng ngừa bệnh tay chân miệng, cần chú ý cách ly trẻ bệnh trong vòng 7-10 ngày kể từ khi khởi bệnh, đồng thời chú ý vệ sinh cá nhân, đặc biệt là rửa tay bằng xà phòng (nhất là sau khi tiếp xúc với phân, nước bọt của trẻ), rửa sạch đồ chơi, vật dụng và sàn nhà.
Vaccine phòng bệnh hiện chưa có mặt tại Việt Nam.
Tài liệu tham khảo
1. BỘ Y TẾ (06/02/2024); Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh Tay chân miệng.
2. Bệnh Viện Nhi đồng 1 (2020); Phác Đồ Điều Trị Nhi Khoa
3. Bộ Môn Nhi Đại Học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh (2025); Bài Giảng Nhi Khoa, Tập VI.
4. World Health Organization, Special Programme for Research, Training in Tropical Diseases, World Health Organization. Department of Control of Neglected Tropical Diseases, World Health Organization. Epidemic, & Pandemic Alert. (2009). Dengue: guidelines for diagnosis, treatment, prevention and control. World Health Organization.
BS. Phùng Quang Vinh - Khoa Nhi
Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức
