Chúng ta thường nói: “Tôi bị cảm cúm”. Vậy là bị cảm hay bị cúm? Cảm và cúm có giống nhau không?
Về cơ bản, cảm và cúm cũng tương tự nhau, đều là nhiễm siêu vi đường hô hấp nói chung. Tuy nhiên, có một chút khác biệt.
1. Về tác nhân
Cảm (cảm lạnh): viêm đường hô hấp gây ra bởi rất nhiều loại siêu vi hô hấp khác nhau, trong đó phần lớn là rhinovirus (>100 loại), enterovirus, coronavirus (bao gồm cả SARS-CoV-2), RSV, đôi khi là cả influenza (virus gây bệnh cúm). Do có rất nhiều virus gây triệu chứng cảm nên một người có thể bị rất nhiều đợt cảm trong đời. Trung bình một người lớn mắc khoảng 2 - 4 và trẻ em 4 - 8 đợt cảm một năm.
Cúm (cúm mùa): gây ra bởi influenza virus type A, B và đôi khi C. Virus cúm A được phân chia thành các phân nhóm dựa vào 2 kháng nguyên H và N. Phân nhóm thường gây bệnh ở người thuộc các phân nhóm chứa H1, H2, H3 và N1, N2.
- Ngoài ra, còn có các chủng cúm A gây bệnh ở động vật như lợn, gia cầm.
- Virus cúm A khi có biến đổi gen tạo ra các chủng lây được từ động vật qua người hoặc các chủng mới chưa có miễn dịch ở người sẽ có thể gây ra các trận dịch và đại dịch. Thế giới từng ghi nhận nhiều trận đại dịch liên quan đến cúm A gây hậu quả nặng nề.
- Virus cúm B thường gặp, chỉ gây bệnh ở người nhưng triệu chứng thường nhẹ thoáng qua, không gây thành dịch.
2. Về triệu chứng
Cảm (cảm lạnh): nổi bật là các triệu chứng của đường hô hấp (viêm mũi, viêm họng) như: chảy mũi, nghẹt mũi nhiều, đau họng, hắt xì. Các triệu chứng toàn thân thường nhẹ: sốt nhẹ, đau nhức nhẹ.
Cúm: nổi bật hơn là các nhóm triệu chứng toàn thân như: sốt cao, đau đầu, đau nhức mình, tức ngực, ho các triệu chứng hô hấp trên thường ít hơn cảm lạnh.
Ngoài ra:
Cảm và cúm: các triệu chứng đều thường tự giới hạn, các bé thường khỏe sau 1 - 2 tuần, ho có thể kéo dài 3 - 4 tuần.
Cúm: ở trẻ nhỏ có thể kèm theo các triệu chứng tiêu hóa như: ói, tiêu chảy, biếng ăn.
Cúm: ngoài các triệu chứng viêm hô hấp trên thì cũng dễ gặp các biến chứng khác như: viêm phổi (sốt cao kéo dài, ho khò khè, tức ngực, khó thở), viêm tai giữa (đau tai, chảy dịch chảy mủ tai),...hơn so với cảm
Tóm lại: Cảm và cúm đều là nhóm triệu chứng viêm hô hấp trên do siêu vi. Cảm đặc trưng bởi các triệu chứng tại mũi và họng, thường tự khỏi sau 1 - 2 tuần. Cúm thường gặp các triệu chứng toàn thân nặng hơn, lây lan mạnh có thể gây thành dịch và đại dịch, dễ gây các biến chứng hơn. Phụ huynh cần lưu ý để theo dõi sát trẻ.
*** Tài liệu tham khảo:
1. CDC: Questions and Answers: Cold versus Flu, from: https://www.cdc.gov/flu/symptoms/coldflu.htm
2. Howard Fischer, MD, 2016. "Common Cold", American Academy of Pediatrics Textbook of Pediatric Care, Thomas K. McInerny, MD, FAAP, Henry M. Adam, MD, FAAP, Deborah E. Campbell, MD, FAAP, Thomas G. DeWitt, MD, FAAP, Jane Meschan Foy, MD, FAAP, Deepak M. Kamat, MD, PhD, FAAP, Rebecca Baum, MD, FAAP, Kelly J. Kelleher, MD, MPH, FAAP
3. Diane E Pappas, MD, JD (2022). The common cold in children: Clinical features and diagnosis. In I. Mary M Torchia, MD (Ed.), UpToDate. from https://www.uptodate.com/contents/the-common-cold-in-children-clinical-features-and-diagnosis
4. Diane E Pappas, MD, JD (2022). The common cold in children: Management and preventionIn I. Mary M Torchia, MD (Ed.), UpToDate. from https://www.uptodate.com/contents/the-common-cold-in-children-management-and-prevention
5. Influenza (Seasonal), from: https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(seasonal)
6. Flor M Munoz, MD, MSc (2022). Seasonal influenza in children: Clinical features and diagnosis, In I. Mary M Torchia, MD (Ed.), UpToDate. from https://www.uptodate.com/contents/seasonal-influenza-in-children-clinical-features-and-diagnosis
7. Raphael Dolin, MD, MD, MSc (2022). Influenza: Epidemiology and pathogenesis, In I. Elinor L Baron, MD, DTMH (Ed.), UpToDate. from https://www.uptodate.com/contents/influenza-epidemiology-and-pathogenesis
8. Flor M Munoz, MD, MSc, Morven S Edwards, MD (2022). Seasonal influenza in children: Management, In I. Mary M Torchia, MD (Ed.), UpToDate. from https://www.uptodate.com/contents/seasonal-influenza-in-children-management
9. Flor M Munoz, MD, MSc, Morven S Edwards, MD (2022). Seasonal influenza in children: Prevention with vaccines ,In I. Mary M Torchia, MD (Ed.), UpToDate. from https://www.uptodate.com/contents/seasonal-influenza-in-children-prevention-with-vaccines
BS CKI Nguyễn Thanh Tuấn - Khoa Nhi
Bệnh Viện Đa Khoa Khu Vực Thủ Đức
