DINH DƯỠNG NGOẠI KHOA – THỰC TIỄN TRIỂN KHAI ERAS

Bởi supadmin -05-09-2022

Trước khi người bệnh được đưa vào phòng mổ để gây mê, vấn đề nhịn ăn uống như thế nào hợp lý để có một thể trạng tốt trước và sau phẫu thuật để hồi phục tốt nhất là các vấn đề mà người bệnh rất quan tâm...

Tại Bệnh viện Đa khoa Khu vực Thủ Đức, trưa ngày 26/5/2022 đã diễn ra buổi hội thảo với chuyên đề “Dinh dưỡng ngoại khoa – thực tiễn triển khai ERAS”. Tham dự hội thảo, về phía Bệnh viện Đa khoa Khu vực Thủ Đức có TS.BS. Cao Tấn Phước - Giám Đốc bệnh viện; BS.CKI. Trần Thị Hiếu - Phụ trách khoa Dinh dưỡng - tiết chế; cùng các bác sỹ, điều dưỡng và mạng lưới dinh dưỡng ở các khoa lâm sàng. Về phía Bệnh viện Ung bướu TP.HCM có sự tham gia của ThS.BS.CKII. Trần Thị Anh Tường - Trưởng khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Ung bướu TP.HCM.

Một bệnh nhân khi được phẫu thuật là một stress đối với cơ thể. Để đáp ứng với tình trạng stress này, cơ thể sẽ tiết ra các hormon như: cortisol, epinephrine, glucagon, GH, aldosterone, ADH... làm tăng nhu cầu chuyển hóa, nên cơ thể cần nhiều năng lượng hơn. Sau mổ, sự lành vết thương, cơ thể có quá trình đáp ứng viêm, tiết ra những chất kích hoạt các tuyến nội tiết tiết ra các chất tương tự như với stress, vì vậy nhu cầu năng lượng càng tăng hơn nữa. Nếu không dinh dưỡng tốt sẽ chậm lành vết thương, khó cai máy thở (đối với các bệnh nhân phải thở máy sau mổ), suy dinh dưỡng, nhiễm trùng vết mổ... từ đó làm tăng tỉ lệ tử vong chu phẫu cho người bệnh. Nếu dinh dưỡng tốt sẽ giảm được thời gian nằm viện, giảm chi phí điều trị cho người bệnh, giảm tỉ lệ các biến chứng đáng kể.

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, dinh dưỡng bằng đường miệng tốt hơn nhiều so với truyền dung dịch dinh dưỡng bằng đường tĩnh mạch. Các dung dịch dinh dưỡng có sẵn thường thiếu các chất cần thiết như glutamine, hay các chất tiền viêm Omega - 6 hơn là Omega -3 , một chất kháng viêm. Truyền đường tĩnh mạch còn làm tăng nguy cơ nhiễm trùng huyết, viêm tắc các mạch ngoại vi…. Do đó, chỉ dùng đường tĩnh mạch khi có chống chỉ định dinh dưỡng qua đường miệng: tắc ruột, viêm phúc mạc cấp, thủng tạng rỗng, viêm tụy cấp...

Khi vào bệnh viện, các bác sỹ đánh giá dinh dưỡng bệnh nhân qua hỏi bệnh sử, thăm khám và các xét nghiệm cận lâm sàng. Đối với các bệnh nhân có nguy cơ suy dinh dưỡng nên được bổ sung dinh dưỡng, nâng cao tổng trạng ít nhất 7 ngày trước các phẫu thuật chương trình, nhờ đó sẽ giảm tỷ lệ biến chứng và tử vong. Trước các ca phẫu thuật chương trình, người bệnh phải nhịn ăn để tránh nguy cơ hít sặc dịch dạ dày vào đường thở khi gây mê đặt nội khí quản, vì hít sặc gây viêm phổi hít, tăng nguy cơ tử vong chu phẫu. Đó là lý do lâu nay các bệnh nhân được dặn nhịn ăn, nhịn uống nhiều giờ trước mổ.

Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu gần đây người bệnh trước ngày phẫu thuật chỉ cần nhịn ăn 6 tiếng trước mổ đối với thức ăn đặc, 2 tiếng đối với nước trong. Vì khi nhịn đói lâu hơn, cơ thể sẽ dùng nguồn glucose dự trữ có trong gan và cơ, làm giảm sức cơ, rối loạn đường huyết, tăng đề kháng Insulin, chậm lành vết thương do còn quá trình tăng dị hóa đạm sau mổ.

Sau mổ, nên cho ăn lại qua đường miệng trong vòng 24 giờ nếu không có chống chỉ định. Dinh dưỡng sớm sau mổ làm giảm rõ rệt tỉ lệ tử vong sau mổ. Dinh dưỡng sớm duy trì hàng rào chất nhầy của lớp niêm mạc ở ruột, từ đó ngăn vi khuẩn xâm nhập vào máu qua đường tiêu hóa. Nếu không có chống chỉ định, các bệnh nhân nằm hồi sức phải thở máy, dùng vận mạch cũng nên ăn lại bằng đường miệng sớm trong vòng 24 giờ qua sonde dạ dày. Đối với các bệnh nhân, trước mổ được nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch dài ngày, nên khởi động dinh dưỡng lại sau mổ cũng bằng đường tĩnh mạch do chức năng đường tiêu hóa giảm mạnh sau 7 ngày không ăn uống.

Chương trình chăm sóc phục hồi sớm sau phẫu thuật ERAS (viết tắt: Enhanced Recovery After Surgery) là các phương pháp chăm sóc bệnh nhân trước, trong và sau phẫu thuật. Đây là một chiến lược chăm sóc toàn diện nhằm tối ưu hóa quá trình chăm sóc điều trị, giảm nguy cơ biến chứng, rút ngắn thời gian nằm viện, giảm chi phí, nâng cao sự hài lòng của người bệnh. Ứng dụng ERAS không chỉ mang lại lợi ích cho người bệnh với nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật giảm tới 60%, mà còn giúp nhân viên y tế giảm 30% thời gian chăm sóc người bệnh, nâng cao hiệu suất công việc cho đội ngũ y bác sỹ.

Tóm lại, vấn đề dinh dưỡng trước và sau mổ, dinh dưỡng kém có liên quan đến kết cục sau mổ kém. Xác định các bệnh nhân có yếu tố nguy cơ về dinh dưỡng từ đó có kế hoạch dinh dưỡng hợp lý, nâng cao tổng trạng trước mổ, phòng suy dinh dưỡng sau mổ, giúp bệnh nhân mau hồi phục, xuất viện sớm, giảm được chi phí điều trị. Nhịn ăn uống đúng trước mổ, thời gian nhịn ngắn hơn, giúp bệnh nhân giảm được các bất lợi của đáp ứng stress đối với cơ thể mà không làm tăng nguy cơ hít sặc khi làm các thủ thuật gây mê hồi sức. Sau mổ, ăn lại sớm có thể trong vòng 24 giờ được chứng minh là có lợi cho bệnh nhân.

Việc dinh dưỡng tốt và đúng cần có sự phối hợp giữa nhân viên y tế và bệnh nhân. Việc đánh giá dinh dưỡng đúng, can thiệp kịp thời của nhân viên y tế cùng với sự tuân thủ của bệnh nhân sẽ giúp cải thiện và đem lại lợi ích cho chính bệnh nhân.

Một số hình ảnh trong buổi hội thảo ngày 26/05/2022:

BS CKI Trần Thị Hiếu - Khoa Dinh Dưỡng Tiết Chế

Bệnh Viện Đa Khoa Khu Vực Thủ Đức

DINH DƯỠNG NGOẠI KHOA – THỰC TIỄN TRIỂN KHAI ERAS

Học vị

Chuyên khoa

Chức vụ