NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

Bởi supadmin -17-08-2023

I. GIỚI THIỆU VỀ NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

Nội soi đại tràng là một phương pháp cho phép bác sĩ quan sát được phía bên trong đường ruột (trực tràng, đại tràng và phần cuối của ruột non) bằng cách sử dụng một ống mềm và nhỏ gọi là ống nội soi. Nội soi đại tràng giúp phát hiện những bất thường như loét, polyp, khối u và những vùng bị viêm hay chảy máu. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể làm sinh thiết để chẩn đoán chính xác bệnh. Tình trạng chảy máu hay một số bệnh lý khác cũng có thể chẩn đoán và điều trị qua nội soi. Nội soi đại tràng cũng là một phương pháp hiệu quả để tầm soát ung thư đại tràng, phát hiện sớm và cắt bỏ những tổn thương tiền ung thư (polyp) hay các khối u nhỏ trong đường ruột.

Bệnh nhân sẽ được nhập viện và ra viện ngay trong ngày. Toàn bộ quá trình nội soi đại tràng thường kéo dài từ 30 đến 45 phút.

Ống nội soi là một ống mềm và nhỏ bằng khoảng ngón tay trỏ, có chiều dài từ 120 cm – 180 cm. Một camera nhỏ được gắn ở ngay đầu ống để giúp bác sĩ quan sát, chụp ảnh và quay phim trong lòng đại tràng. Nội soi đại tràng thường được chỉ định để khảo sát toàn bộ đại tràng và đoạn cuối của ruột non.

II. CHỈ ĐỊNH CỦA NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

Nội soi đại tràng được chỉ định vì các lý do sau:

Đau bụng, thay đổi thói quen đi cầu, tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài, sụt cân
Thiếu máu do thiếu sắt
Có máu trong phân, hay phân có màu đen hoặc giống như bã cà phê
̣Để theo dõi kiểm tra những người có tiền sử polyp hay ung thư đại tràng trước đây
Bị bệnh viêm đường ruột (viêm loét đại trực tràng hay bệnh Crohn)
Tầm soát ung thư đại-trực tràng:

Nội soi đại tràng được khuyến cáo theo đề xuất của hội ung thư Mỹ, hội Tiêu hoá Mỹ, Ủy Ban Đặc Nhiệm Phòng Chống Bệnh Tật Mỹ, Hội Nội Soi Tiêu Hóa Châu Âu, Hội Tiêu Hóa Châu Á-Thái bình Dương.
Những tổ chức trên khuyến cáo nên tiến hành khảo sát kiểm tra thường quy đối với tất cả mọi người bắt đầu từ 50 tuổi trở lên là những người có nguy cơ bị ung thư đại-trực tràng.
Những người thuộc nhóm có nguy cơ cao hơn thì bác sĩ sẽ khuyên nên làm nội soi đại tràng sớm hơn và thường xuyên hơn. Nên trao đổi với bác sĩ về thời điểm cần phải tiến hành nội soi.

III. LƯU Ý VỀ THUỐC ĐANG DÙNG – KÝ CAM KẾT

Trước khi làm nội soi đại tràng, bệnh nhân cần thông báo với bác sĩ :

Có đang dùng thuốc gì hay không, ví dụ như insulin hay thuốc điều trị viêm khớp ( nên hỏi bác sĩ xem thuốc nào được tiếp tục hay không được dùng vào ngày làm nội soi đại tràng )
Có dị ứng với thuốc gì hay không, bao gồm cả với thuốc gây mê
Có hay bị chảy máu hoặc đang dùng aspirin hay thuốc kháng đông như Heparin, Lovenox®; warfarin (Sintrom®, Coumadin®); clopidogrel (Plavix®)…
Có chụp X-quang với bơm thuốc cản quang ba-rít vào đại tràng trong 4 ngày gần đây hay không
Có thai hay nghi ngờ có thai hay không.

Bệnh nhân có thể được yêu cầu ngưng thuốc aspirin hay thuốc bổ sung sắt từ 7 đến 14 ngày trước khi nội soi đại tràng. Hãy trao đổi với bác sĩ về cách dùng các thuốc chống đông nói trên trước khi nội soi nếu đang sử dụng các thuốc này thường xuyên.

Bệnh nhân cũng sẽ được yêu cầu ký giấy cam kết xác nhận rằng đã hiểu rõ những nguy cơ có thể xảy ra trong khi nội soi đại tràng và đồng ý thực hiện thủ thuật này. Hãy nói cho bác sĩ biết về tất cả mọi thắc mắc liên quan đến thủ thuật nội soi như sự cần thiết của thủ thuật này, có nguy cơ gì không, được thực hiện như thế nào và kết quả sẽ có những ý nghĩa gì.

IV. CHUẨN BỊ CHO NỘI SOI

Trước khi nội soi đại tràng, đại tràng của bệnh nhân cần được làm sạch. Ê-kíp nội soi sẽ hướng dẫn bệnh nhân một cách cụ thể. Dưới đây là những thông tin cơ bản để chuẩn bị nội soi đại tràng:

Cần ăn thức ăn lỏng như cháo, súp… một hoặc hai ngày trước nội soi và chỉ nên uống nước có màu trong như: nước lạnh, trà, cà-phê, nước trái cây ép màu trong, nước canh màu trong. Không nên uống nước có màu đỏ hoặc tím như: nước ép nho hoặc rượu vang.
Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc nhuận tràng để uống trong vòng vài giờ. Sau khi uống thuốc không lâu, bệnh nhân sẽ đi cầu phân lỏng. Thuốc này có thể có vị mặn và có thể làm khó chịu nhẹ ở dạ dày. Cần tuân thủ những lời khuyên sau để giúp cho đại tràng được chuẩn bị tốt:

Sau mỗi lần uống thuốc, nên uống nước lạnh hoặc nước có màu trong suốt (ví dụ như nước táo ép) để làm hết cảm giác thuốc ở trong miệng
Thuốc nhuận tràng sẽ dễ uống hơn khi để trong ngăn mát tủ lạnh trước khi dùng
Có thể cho thêm chút nước chanh vào thuốc hoặc ngậm vài lát chanh thái mỏng sau khi uống thuốc.

Nên ở nhà vào buổi tối trước ngày nội soi vì bệnh nhân sẽ phải đi cầu thường xuyên đến khi thật sạch.
Nên uống thật nhiều nước màu trong để tránh bị mất nước trong lúc chuẩn bị nội soi. Nước cũng sẽ giúp làm sạch toàn bộ đại tràng.
Cần ăn thức ăn lỏng như cháo, súp… sau khi uống thuốc nhuận tràng
Ngưng uống nước từ 6 đến 8 giờ trước khi nội soi đại tràng.

Nếu đại tràng của bệnh nhân chưa được làm sạch thì có thể sẽ cần thụt tháo trong vòng 30 đến 60 phút trước khi bắt đầu nội soi để làm sạch hoàn toàn đại tràng.

Bệnh nhân nên sắp xếp người thân đưa mình về nhà sau khi làm thủ thuật vì khi nội soi có sử dụng thuốc an thần và thuốc gây mê và sẽ không an toàn nếu bệnh nhân tự lái xe về nhà.

V. NGÀY LÀM NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

Bệnh nhân sẽ được đăng ký khám tại khu khám bệnh và nội soi đại tràng sẽ được thực hiện trong phòng nội soi.

Trong suốt thời gian nội soi, bệnh nhân sẽ thay quần có lỗ.

Bệnh nhân thường nằm nghiêng về bên trái và chân gập cao lên gần tới bụng. Đầu tiên, bác sĩ sẽ đeo găng và thăm khám hậu môn một cách nhẹ nhàng xem có gì tắc nghẽn hay không. Sau đó, bác sĩ sẽ đưa ống nội soi mềm và nhỏ đi qua hậu môn và di chuyển thật chậm lên đại tràng. Bác sĩ sẽ quan sát bên trong lòng đại tràng thông qua một màn hình có kết nối với camera gắn ở đầu ống nội soi.

Bệnh nhân sẽ cảm giác muốn đi đại tiện khi ống nội soi được đưa vào đại tràng và cũng có cảm giác bị co thắt. Bệnh nhân cần hít sâu và thở ra từ từ qua miệng để giúp thư giãn cơ bụng và giảm cảm giác co thắt. Bệnh nhân có thể có cảm giác và nghe được bọt không khí thoát qua ống nội soi. Không nên ngại ngùng về điều này vì không khí thoát ra là điều bình thường. Bệnh nhân có thể được yêu cầu thay đổi tư thế trong khi thực hiện khảo sát.

Bác sĩ sẽ khảo sát toàn bộ chiều dài của đại tràng với ống nội soi đưa vào và rút ra khỏi đại tràng một cách nhẹ nhàng.

Bác sĩ cũng có thể sử dụng những dụng cụ nội soi rất nhỏ như kìm sinh thiết, thòng lọng hoặc chổi quét, đi qua 1 kênh nhỏ bên trong ống nội soi, để lấy mẫu xét nghiệm (sinh thiết) hay cắt bỏ các tổ chức tăng sinh bất thường khác ( pô-líp hay các khối u nhỏ ). Thông thường, bệnh nhân sẽ không cảm thấy gì khi bác sĩ làm sinh thiết hay cắt bỏ polyp và các khối u nhỏ thông qua nội soi đại tràng.

Ống nội soi sẽ được rút ra một cách nhẹ nhàng khỏi hậu môn và hơi sẽ thoát ra ngoài. Vùng hậu môn sẽ được vệ sinh sạch sẽ. Nếu bệnh nhân có cảm giác quặn ở vùng bụng thì việc đánh hơi sẽ giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn.

Nội soi thông thường kéo dài từ 30 đến 45 phút, tuy nhiên cũng có thể lâu hơn tùy thuộc vào những gì bác sĩ phát hiện ra và xử lý trong quá trình nội soi.

Sau nội soi, bệnh nhân sẽ được theo dõi từ 10 đến 15 phút. Bệnh nhân có thể về nhà sau khi đã hoàn toàn tỉnh táo.. Bác sĩ sẽ cho bệnh nhân biết khi nào có thể ăn uống bình thường (phần lớn các bệnh nhân có thể ăn uống bình thường sau khi nội soi) và hoạt động bình thường trở lại. Hãy uống thật nhiều nước để bù cho lượng nước bị mất trong quá trình chuẩn bị làm sạch đại tràng trước nội soi nhưng không được uống rượu bia. Hãy hỏi ý kiến của bác sĩ để biết khi nào có thể dùng lại aspirin hay các loại thuốc chống đông khác nếu bệnh nhân phải điều trị thường xuyên với các loại thuốc này.

Sau nội soi, bệnh nhân có thể có cảm giác đầy hơi hoặc quặn vùng bụng do hơi và bệnh nhân sẽ cần đánh hơi ra để giảm cảm giác khó chịu. Trong trường hợp có lấy mẫu sinh thiết hay cắt bỏ polyp, bệnh nhân có thể thấy những dải máu nhỏ trong phân trong vài ngày. Nếu polyp đã được cắt bỏ, bác sĩ có thể sẽ đề nghị bệnh nhân không được dùng aspirin và thuốc kháng viêm không steroid trong vòng 7 đến 14 ngày.

VI. BỆNH LÝ ĐẠI TRÀNG THƯỜNG GẶP

1. Polyp đại trực tràng.

2. Ung thư đai trực tràng

3. Viêm loét đại trực tràng.

4. Và một số bệnh lý khác.

VII. BIẾN CHỨNG CỦA NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

Nội soi đại tràng là một thủ thuật an toàn, và các biến chứng tuy hiếm nhưng có thể xảy ra như:

Ống nội soi có thể gây rách hoặc thủng đại tràng. Đây là một biến chứng nặng, tuy nhiên biến chứng này hiếm khi xảy ra.
Lấy mẫu sinh thiết hay cắt bỏ polyp có thể gây chảy máu nhưng thường là chảy máu rất ít và có thể kiểm soát được.

Sau khi nội soi, bệnh nhân cần liên lạc ngay với bác sĩ và ê-kíp nội soi nếu:

Đi cầu ra máu
Đau bụng nhiều (khác với quặn bụng do hơi)
Sốt
Chóng mặt nhiều
Nôn ói
Bụng chướng căng lên và cứng

VIII. KẾT QUẢ NỘI SOI

Bác sĩ có thể giải thích và trả kết quả ngay cho bệnh nhân sau khi nội soi kết thúc.
Nếu có mẫu sinh thiết hoặc polyp đã cắt và được gửi đi làm xét nghiệm thì:
Thông thường là gửi đi làm giải phẫu bệnh và được quan sát dưới kính hiển vi để chẩn đoán bệnh.
Hay cũng có thể được gửi đi xét nghiệm để khảo sát xem có nhiễm trùng hay không.
Các kết quả này sẽ có sau một vài ngày đến 2 tuần.
Bệnh nhân sẽ được hẹn lịch lấy kết quả và đưa về phòng khám gặp bác sĩ để được tư vấn.

Tài liệu tham khảo:

Atlats Nội soi tiêu hoá - Hiệp hội soi tiêu hoá Hàn Quốc. Nhà xuất bản Y học.

BS. TRẦN THỊ HÒA - KHOA NỘI TIÊU HOÁ

BỆNH VIỆN ĐA KHOA KHU VỰC THỦ ĐỨC

NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

Học vị

Chuyên khoa

Chức vụ