Gánh nặng của Đột quỵ
Tác động về thể chất và cảm xúc
Những người sống sót sau đột quỵ thường phải đối mặt với những thách thức về thể chất đáng kể, bao gồm liệt, khó nói, mất khả năng nuốt và suy giảm nhận thức. Theo Hiệp hội đột quỵ Hoa Kỳ - 2020, gần 50% những người sống sót sau đột quỵ gặp phải những khuyết tật lâu dài có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của họ. Nỗi kinh hoàng của đột quỵ không chỉ giới hạn ở thể chất; nó còn ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe tâm thần. Nhiều người sống sót bị trầm cảm và rối loạn lo âu khi phải đối mặt với những thay đổi quá lớn về cơ thể và lối sống.
Gánh nặng tài chính
Tổng chi phí trực tiếp và gián tiếp liên quan đến việc chăm sóc và phục hồi chức năng sau đột quỵ ước tính lên tới hơn 34 tỷ đô la mỗi năm chỉ tính riêng tại Hoa Kỳ (theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, 2022). Chi phí này bao gồm chi phí nhập viện, chăm sóc dài hạn và người bệnh cũng mất khả năng đi làm, gây gánh nặng đáng kể cho các gia đình và hệ thống chăm sóc sức khỏe.
Hiểu về “giờ vàng”
Đột quỵ xảy ra khi lưu lượng máu đến não bị gián đoạn, do tắc nghẽn mạch máu (đột quỵ nhồi máu não) hoặc vỡ mạch máu (đột quỵ xuất huyết não). Các tế bào não bắt đầu chết trong vòng vài phút sau khi mất oxy.
Khi nói đến đột quỵ, từng giây đều có giá trị. Hãy tưởng tượng chiếc đồng hồ tích tắc trôi qua trong khi các tế bào quý giá của não bạn đang chết dần. Nghiên cứu chỉ ra rằng cứ mỗi phút trôi qua mà không được điều trị, sẽ có khoảng 1,9 triệu tế bào thần kinh chết (theo nghiên cứu của Albers và cộng sự, 2017).
Vì thế chúng ta mới có khái niệm “giờ vàng” - khung giờ mà nếu hành động càng nhanh thì càng có thể tạo nên sự khác biệt giữa quá trình phục hồi và tình trạng tàn tật lâu dài, hoặc thậm chí là sự sống và cái chết. Đặc biệt những bệnh nhân đột quỵ do thiếu máu có thể được sử dụng thuốc tiêu sợi huyết nếu đến bệnh viện dưới 4,5 giờ từ khi khởi phát triệu chứng.
Khung thời gian điều trị hiệu quả cho thấy sự quan trọng của “giờ vàng”
Liệu pháp tiêu sợi huyết: có hiệu quả nhất khi được dùng trong vòng 4,5 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng. Tuy nhiên dùng càng sớm thì kết quả càng tốt.
Can thiệp mạch máu lấy huyết khối: có hiệu quả trong khoảng thời gian rộng hơn từ 0 đến 24 giờ, nhưng tuỳ vào người bệnh có những tiêu chí phù hợp để điều trị bằng can thiệp mạch hay không
Phương pháp cấp cứu đột quỵ
1. Nhận biết sớm triệu chứng
Méo mặt - Nói khó - Yếu tay, chân. Không chần chờ gì nữa, hãy gọi ngay cấp cứu.
2. Chụp phim não ngay lập tức:
Khi đến bệnh viện, chụp CT hoặc MRI sẽ được thực hiện để xác nhận loại đột quỵ (nhồi máu hoặc xuất huyết). Hình ảnh này rất cần thiết để xác định lộ trình điều trị thích hợp.
3. Sử dụng thuốc tiêu sợi huyết:
Nếu đột quỵ là dạng nhồi máu, có thể dùng thuốc hoạt hóa plasminogen mô (tPA) tiêm tĩnh mạch để làm tan cục máu đông. Phương pháp điều trị này hiệu quả nhất khi được thực hiện trong vòng 4,5 giờ đầu tiên sau khi xuất hiện triệu chứng nhưng tốt nhất là trong giờ đầu tiên.
4. Can thiệp mạch:
Đối với một số bệnh nhân, có thể thực hiện can thiệp mạch máu để huyết khối (loại bỏ cục máu đông bằng ống thông). Phương pháp này có thể cải thiện đáng kể kết quả, đặc biệt là khi được thực hiện trong vòng 0 đến 24 giờ đầu tiên ở những bệnh nhân phù hợp với chỉ định.
Hiệu quả của Chăm sóc Cấp cứu Đột quỵ trong “giờ vàng”
Một nghiên cứu được công bố trên *JAMA Neurology* cho thấy những bệnh nhân được điều trị trong giờ đầu tiên có tỷ lệ kết quả khả quan cao hơn đáng kể so với những bệnh nhân được điều trị muộn hơn (theo nghiên cứu của Campbell và cộng sự, 2021). Sau khi điều trị trong giờ vàng, đánh giá lại thang điểm đột quỵ của Viện Y tế Quốc gia (NIHSS) - được dùng để đo mức độ nghiêm trọng của đột quỵ - người ta thấy rằng có sự cải thiện đáng kể giữa bệnh nhân được điều trị cấp cứu trong “giờ vàng” so với bệnh nhân đến muộn.
Hậu quả của việc Chăm sóc Cấp cứu Trì hoãn
Không được cấp cứu trong giờ vàng có thể dẫn đến hậu quả tàn khốc. Não bị thiếu oxy càng lâu thì nguy cơ tổn thương vĩnh viễn càng cao. Sự chậm trễ có thể dẫn đến:
- Tăng tàn tật: Bệnh nhân bị yếu liệt, khó nói và suy giảm nhận thức, khó có cơ hội phục hồi hơn những bệnh nhân được điều trị sớm, hoặc phục hồi chậm hơn nhiều.
- Tỷ lệ tử vong cao hơn: Điều trị chậm trễ có liên quan đến việc tăng tỷ lệ tử vong, với các nghiên cứu cho thấy khả năng tử vong tăng đáng kể sau vài giờ đầu tiên.
- Chi phí chăm sóc sức khỏe cao hơn: Chăm sóc dài hạn cho những người sống sót sau đột quỵ vào viện chậm là rất tốn kém.
Tầm quan trọng của việc lựa chọn bệnh viện có đầy đủ cơ sở cấp cứu đột quỵ
Khi đột quỵ xảy ra, thời gian là yếu tố cốt yếu. Việc cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế phù hợp nhanh chóng có thể ảnh hưởng đáng kể đến kết quả. Do đó, lựa chọn một bệnh viện được trang bị các cơ sở cấp cứu đột quỵ toàn diện ngay từ đầu là rất quan trọng đối để tránh chuyển viện nhiều nơi làm trễ thời gian vàng của bệnh nhân.
Các bệnh viện có cơ sở cấp cứu đột quỵ chuyên dụng sẽ có nhóm chuyên khoa được đào tạo để xử lý các trường hợp đột quỵ. Nhóm này bao gồm các bác sĩ thần kinh, bác sĩ can thiệp mạch máu và điều dưỡng được đào tạo đặc biệt. Chuyên môn của họ giúp đến chẩn đoán chính xác, can thiệp nhanh và hiệu quả hơn. Nghiên cứu cho thấy các bệnh viện có đơn vị điều trị đột quỵ toàn diện cải thiện đáng kể kết quả điều trị cho bệnh nhân so với những bệnh viện không có.
Các bệnh viện này được trang bị công nghệ hình ảnh tiên tiến, chẳng hạn như máy quét CT và MRI, có sẵn 24/7. Việc tiếp cận nhanh chóng các công cụ này là điều cần thiết để xác định loại đột quỵ—nhồi máu hay xuất huyết—ảnh hưởng đến quyết định điều trị.
Các cơ sở chăm sóc đột quỵ toàn diện được thiết lập các cơ sở vật chất để phản ứng nhanh, điều trị cứu sống như liệu pháp tiêu sợi huyết hoặc can thiệp lấy huyết khối cơ học, trong khung thời gian quan trọng. Ngoài ra những bệnh viện này cũng sẽ có các phương pháp tiếp cận đa ngành để chăm sóc. Nghĩa là ngoài can thiệp y tế ngay lập tức, bệnh nhân có thể tiếp cận các dịch vụ phục hồi chức năng, liệu pháp ngôn ngữ và hỗ trợ tâm lý.
Bệnh viện đa khoa khu vực Thủ Đức được Hội Đột quỵ thế giới (WSO) công nhận đạt chứng nhận bạch kim trong điều trị đột quỵ
Hiện nay, Bệnh viện Đa Khoa Khu Vực Thủ Đức có đầy đủ cơ sở để cấp cứu đột quỵ, với dàn đội ngũ bác sĩ - điều dưỡng có chuyên môn về đột quỵ, được trang bị tốt cơ sở hạ tầng với các giao thức ứng phó khẩn cấp là tiêu sợi huyết và can thiệp mạch lấy huyết khối cơ học, phẫu thuật não trong trường hợp xuất huyết não, đơn vị đột quỵ chăm sóc nội trú và cả phục hồi chức năng. Môi trường chăm sóc toàn diện của bệnh viện đảm bảo rằng bệnh nhân được điều trị liền mạch mà không cần chuyển viện đến tuyến khác ảnh hưởng đến thời gian được tiếp cận điều trị.
Người bệnh tham gia sinh hoạt câu lạc bộ Thần kinh và đột quỵ tại Bệnh viện Đa khoa Khu Vực Thủ Đức
Bằng cách hiểu được tầm quan trọng của giờ vàng và các phương pháp cấp cứu đột quỵ, người thân, người chăm sóc và chứng kiến có thể đưa ra biện pháp điều trị kịp thời và cải thiện kết quả cho bệnh nhân đột quỵ.
Tham khảo thông tin từ:
1. World Health Organization (WHO). (2021). "Stroke."
2. Albers, G. W., Marks, M. P., et al. (2017). "Time to Treatment with Intravenous Tissue Plasminogen Activator and Outcome from Acute Ischemic Stroke." *The New England Journal of Medicine*.
3. American Heart Association. (2020). "Heart Disease and Stroke Statistics—2020 Update."
4. Centers for Disease Control and Prevention. (2022). "The Cost of Stroke."
5. Campbell, B. C. V., et al. (2021). "Prehospital and In-Hospital Time Intervals in Acute Stroke." *JAMA Neurology*.
Bs. Tôn Nữ Hồng Châu - Khoa Nội thần kinh
Bệnh viện Đa khoa khu vực Thủ Đức
