Tổng quan
- Tràn dịch màng ngoài tim (TDMNT) là sự tăng dần đến quá nhiều dịch trong lớp màng đôi, cấu trúc dạng túi xung quanh tim (màng ngoài tim)
- Khoảng trống giữa 2 lớp đặc trưng chứa 1 lớp dịch mỏng. Nhưng nếu màng ngoài tim bị bệnh hay tổn thương, hậu quả hiện tượng viêm có thể gây nên quá nhiều dịch. Dịch có thể tăng dần xung quanh tim mà không có sự viêm, như chảy máu liên quan đến ung thư hoặc chấn thương ngực.
- Tràn dịch màng ngoài tim có thể tạo nên áp lực lên tim, ảnh hưởng đến hoạt động của tim. Nếu không được điều trị, nó có thể dẫn đến suy tim hoặc tử vong trong 1 vài trường hợp.
I.Triệu chứng
- TDMNT có thể không gây dấu hiệu hay triệu chứng đáng chú ý nào, đặc biệt nếu dịch tăng lên 1 cách từ từ.
- Nếu TDMNT có dấu hiệu hay triệu chứng, chúng có thể bao gồm:
+ Thở dốc hoặc khó thở.
+ Khó thở khi nằm
+ Đau ngực trái hoặc sau xương ức
+ Nặng ngực
+ Chóng mặt hoặc choáng váng
+ Phù chân hoặc báng bụng
II. Khi nào nên gặp bác sĩ
- Gặp bác sĩ hoặc gọi cấp cứu nếu bạn cảm thấy đau ngực kéo dài vài phút, thở khó hoặc thở đau, hoặc nếu bạn ngất không thể giải thích được nguyên nhân.
III. Nguyên nhân
- TDMNT có thể là hậu quả từ viêm màng ngoài tim sau bệnh lý hoặc tổn thương. Trong 1 vài trường hợp, lượng lớn dịch có thể gây bởi ung thư. 1 sự tắc nghẽn của dịch màng ngoài tim hoặc 1 sự tập trung của máu trong màng ngoài tim cũng có thể dẫn đến vấn đề này.
- Thỉnh thoảng có thể không tìm được nguyên nhân (TDMNT vô căn).
- Những nguyên nhân của TDMNT có thể bao gồm:
+ Những rối loạn tự miễn như viêm khớp dạng thấp hoặc lupus
+ Ung thư của tim hoặc màng ngoài tim
+ Ung thư di căn, đặc biệt là ung thư phổi, ung thư vú hay u lympho Hodgkin
+ Xạ trị điều trị ung thư nếu tim nằm trong vùng xạ trị
+ Chấn thương ngực
+ Sự viêm của màng ngoài tim sau nhồi máu cơ tim hay phẩu thuật tim hoặc 1 thủ thuật mà màng ngoài tim bị tổn thương
+ Suy giáp
+ Tác dụng phụ của thuốc hoặc độc chất
+ Nhiễm virus, vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng
+ Chất thải trong máu do suy thận
IV. Biến chứng
- 1 biến chứng tiềm tàng của TDMNT là chèn ép tim cấp. Trong trường hợp này, lượng dịch quá nhiều trong màng ngoài tim tạo nên áp lực lên tim, chúng ngăn cản các buồng tim đổ đầy bằng máu
- Chèn ép tim cấp dẫn đến cung cấp máu kém làm thiếu hụt oxy đến cơ thể. Chèn ép tim cấp là tình trạng đe doạ tính mạng và yêu cầu can thiệp y khoa cấp cứu
V. TDMNT được chẩn đoán như thế nào?
- Những xét nghiệm thông thường dùng để chẩn đoán và đánh giá TDMNT bao gồm:
+ Xquang ngực
+ Cắt lớp vi tính ngực
+ MRI tim
+ Siêu âm tim
+ Chọc dò màng ngoài tim: 1 thủ thuật sử dụng kim để dẫn lưu dịch từ màng ngoài tim, dịch sau đó được xét nghiệm để xác định nguyên nhân của tràn dịch. Thủ thuật này thường được hướng dẫn dưới siêu âm
VI. TDMNT được điều trị như thế nào?
Điều trị TDMNT được dựa trên các nguyên nhân gây ra nó và nếu tràn dịch dẫn đến triệu chứng nghiêm trọng như thở dốc hay khó thở.
Dựa vào tiền sử bệnh lý, các xét nghiệm chẩn đoán, cùng với xét nghiệm dịch màng tim giúp bác sĩ xác định nguyên nhân và điều trị
- Điều trị bằng thuốc: mục tiêu là điều trị nguyên nhân của tràn dịch, bao gồm:
+ Thuốc kháng viêm không steroid
+ Lợi tiểu hoặc thuốc điều trị suy tim
+ Kháng sinh
+ Nếu tràn dịch liên quan đến ung thư, điều trị bao gồm hoá trị, xạ trị...
- Những thủ thuật để điều trị TDMNT: nếu 1 lượng lớn dịch gây nên triệu chứng hô hấp hoặc chèn ép tim cấp, thủ thuật nên được thực hiện để tháo dịch hay điều trị nguyên nhân gây nên tràn dịch
+ Chọc dẫn lưu dịch màng tim dưới hướng dẫn của siêu âm: 1 thủ thuật an toàn và hiệu quả để tháo dịch từ màng ngoài tim.
+ Mở cửa sổ màng ngoài tim: là 1 thủ thuật xâm lấn tối thiểu trong đó 1 lỗ mở được thực hiện trong màng ngoài tim để tháo dịch tích lũy xung quanh tim. 1 cửa sổ màng ngoài tim có thể được thực hiện thông qua 1 đường rạch nhỏ dưới mũi ức hoặc giữa xương sườn và ngực trái
Khoa Tim mạch bệnh viện ĐKKV Thủ Đức, với đội ngủ bác sĩ tận tâm, giàu kinh nghiệm trong điều trị bệnh lý tim mạch nói chung và bệnh màng ngoài tim nói riêng, cùng với sự hỗ trợ của trang thiết bị hiện đại như máy siêu âm tim, CT ngực, máy chụp mạch số hoá xoá nền (DSA) đang là 1 trong những điểm đến tin cậy để điều trị bệnh cho nhân dân TP và cả nước.
Bs Phạm Hoàng Bá - Khoa Nội Tim Mạch
Bệnh Viện Đa Khoa Khu Vực Thủ Đức
