1. Hệ thống chụp mạch máu số hóa xóa nền (DSA)
DSA được viết tắt bởi cụm từ " Digital Subtraction Angiography " đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh kết hợp giữa việc chụp X-quang và xử lý hình ảnh số để chụp hệ thống mạch máu trong cơ thể và dùng những kỹ thuật xâm lấn tối thiểu can thiệp điều trị từ trong lòng mạch máu mà không cần phải phẫu thuật mở xâm lấn.
2. Cấu tạo của hệ thống DSA
Các thành phần của một hệ thống DSA thường bao gồm:
- Bộ phận phát tia X.
- Bộ phận thu nhận hình ảnh.
- Bộ phận xử lý hình ảnh số: là bộ phận trung tâm của hệ thống.
- Bộ phận hiển thị.
Nguyên lý cơ bản của hệ thống DSA là dùng ánh sáng huỳnh quang và tia X chụp hình mạch máu ở những vị trí cần kiểm tra trước khi chưa bơm thuốc cản quang (ảnh nền) và sau khi đã bơm thuốc cản quang vào mạch máu cần chụp, cuối cùng để làm rõ lên hệ thống mạch máu, máy tính sẽ xóa mờ hình ảnh nền đi.
3. Ưu điểm của kỹ thuật DSA
Kỹ thuật này giúp các bác sỹ phát hiện sớm các bất thường của dòng máu , giúp cho việc chẩn đoán và điều trị chính xác các bệnh lý có liên quan đến sự tuần hoàn máu trong cơ thể lên kế hoạch giải phẫu và giúp xác định chính xác các vị trí tổn thương bên trong cơ thể.
4. Quá trình tiến hành chụp DSA
Kỹ thuật chụp DSA là một kỹ thuật chụp xâm lấn và có nguy tai biến khi chụp , do đó phải được chỉ định chặt chẽ và phải được bệnh nhân đồng ý thực hiện.
Trước khi chụp DSA, bệnh nhân phải nhịn ăn và được chuẩn bị kỹ bao gồm các xét nghiệm như: xét nghiệm máu, X-quang phổi, điện tâm đồ.
Các bước tiến hành chụp DSA:
- Đặt ống thông vào lòng mạch máu.
- Đưa ống thông tới vị trí mạch máu cần chụp.
- Bơm thuốc cản quang ống thông.
- Khi thuốc cản quang đi vào mạch máu, máy sẽ thu nhận hình ảnh động trong một đơn vị thời gian đã được cài đặt sẵn. Khi chưa có thuóc cản quang làm ảnh nền, bộ phận xử lý hình ảnh sẽ lấy ảnh thu nhận được và tiến hành loại trừ ảnh nền với ảnh thu được khi có thuốc cản quang, đó là những cấu trúc giải phẫu tĩnh giống nhau giữa 2 ảnh.
- Sau khi chụp được hình ảnh xóa nền của hệ thống mạch máu cần kiểm tra, bệnh nhân sẽ được rút ống thông và băng ép vùng đặt ống thông, nằm nghỉ trong 24 giờ.
Quá trình chụp DSA không gây đau, lúc đầu bệnh nhân có thể cảm thấy hơi khó chịu do bơm thuốc cản quang, nếu bệnh nhân quá căng thẳng, bác sĩ có thể cho bệnh nhân sử dụng thuốc an thần.
5. Các ứng dụng của DSA trong lĩnh vực thần kinh
- Cấp cứu can thiệp lấy huyết khối động mạch não trong đột quỵ do tắc mạch máu lớn.
- Chẩn đoán và điều trị phình động mạch não vỡ và chưa vỡ.
- Chẩn đoán và điều trị các dị dạng mạch máu não, các tổn thương thông động - tĩnh mạch trong và ngoài sọ.
- Chẩn đoán và can thiệp nong - đặt stent đối với các tổn thương hẹp động mạch trong và ngoài sọ.
- Chẩn đoán và điều trị, hỗ trợ điều trị đối với các u giàu mạch máu trong và ngoài sọ.
- Chẩn đoán và điều trị bệnh lý mạch máu tủy - cột sống.
- Điều trị chảy máu mũi.
Hình 1A: Tắc đoạn cuối M1 động mạch não giữa phải;
Hình 1B: Tái thông hoàn toàn động mạch não giữa phải sau can thiệp lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học;
Hình 2A: hình ảnh túi phình động mạch thông trước;
Hình 2B: tắc hoàn toàn túi phình sau can thiệp bằng cách thả các vòng xoắn kim loại (coils) vào trong lòng túi phình;
BS Lê Ngọc Nam
Khoa Ngoại Thần Kinh - Bệnh viện Đa khoa Khu vực Thủ Đức
